ललित

माणूस असण्याच्या नोंदी : वास्तवावर सखोल भाष्य सतीश कोंडू खरात ०३ मार्च २०२२

नव्या दमानं प्रवासाला निघालेल्या वाटसरूला मध्येच थांबता येत नाही. मजल दरमजल प्रवास करून, आकाशाला मिठी मारण्याचं स्वप्न पाहावं लागतं. हा सोस नक्कीच सोपा नाही. जेव्हा या सोसण्याचा कडेलोट होतो, तेव्हा क्रांतीचा जन्म होतो. मग त्यातून स्फुल्लिंगाप्रमाणे कविता धुमसू लागतात. अशा कविता माणसाला स्फूर्ती देतात, स्वाभिमान जागवतात आणि अन्यायाचा प्रतिकार करतात. माणसाच्या हक्कासाठी लढताना माणसामाणसांतील भेदभाव …

काळाचा हिशोब मागणारी कविता देविदास सौदागर २४ फेब्रुवारी २०२२

कवी जितेंद्र अहिरे यांची कविता आजच्या वर्तमानाची भाषा बोलते. समकाल टिपताना कवी बैचेन होऊन जातो. लोकशाहीची गळचेपी होत असताना, 'आम्ही हिशोब घेऊ', असा आवाज तो उठवतो, तेव्हा तो सर्वसामान्य माणसाला जवळचा वाटत राहतो. आजची बिघडलेली परिस्थिती आणि ती परिस्थिती लादणारे यांच्या विरोधात प्रचंड असंतोष निर्माण झाला आहे; पण भाकरीच्या मागे पळण्याची हतबलता आडवी येते आहे. नैसर्गिक जगण्याच्या चिंधड्या उडवून माणसांना…

‘मिळून सार्‍याजणी’तले दिवस उत्पल व. बा. ११ फेब्रुवारी २०२२

‘मिळून सार्‍याजणी’च्या कार्यालयात मी पहिल्यांदा गेलो तो दिवस कोणता होता, विद्याताईंना प्रथम कधी भेटलो हे खरं तर आठवत नाही. पण ‘मिळून सार्‍याजणी’शी मी जोडला गेलो त्याला गीतालीताईंशी झालेली ओळख आणि त्यांच्या घरी होणार्‍या ‘पुरुष उवाच’ गटाच्या बैठका कारण ठरल्या. ‘मागे वळून बघण्या’इतकं माझं वय झालेलं नसलं तरी मागे काहीतरी आहे याची जाणीव व्हावी अशा टप्प्यावर मी आहे. दुसरं म्हणजे ‘मिळून सार्‍याजणी’ हा म…

Our Souls at Night अमृता शेडगे २६ ऑक्टोबर २०२१

"माझ्या घरी रात्री झोपायला यायला तुला आवडेल का? It’s not about sex. मला एकटं वाटतं. तुलाही वाटत असेल कदाचित. It's about getting through the night you know. Nights are the worst. मला फक्त कोणीतरी सोबत हवंय. बोलायला, बोलत बोलत झोपायला". सत्तरीच्या जवळपास पोहोचलेली अ‍ॅडी तिच्याच वयाचा तिचा शेजारी ल्युईसशी बोलत होती. दोघे वर्षानुवर्षे शेजारी, पण कधी बोलणे नाही. दोघांचे जोडीदार आता या जगात नाहीत, मुले…

द कॉल ऑफ लाइफ नट हॅमसन २७ ऑगस्ट २०२१

कोपनहेगनच्या बंदराच्या आतील बाजूस असलेल्या मैदानाजवळ व्हेस्टरव्होल्ड नावाचा तुलनेने नवा असलेला रस्ता होता. मात्र तो तसा एकाकी होता. त्या रस्त्यावर थोडीच घरे होती व थोडेच गॅसचे दिवे होते. रस्त्यावर कोणीच माणसे सहसा दिसत नसत. सध्या अगदी उन्हाळ्यातही त्या रस्त्यावर रहदारी तुरळकच होती. काल संध्याकाळी एक आश्चर्यकारक गोष्ट त्या रस्त्यावर घडली. मी रस्त्याच्या बाजूने इकडे तिकडे फेऱ्या मारीत असताना व…

गाब्रिएला मिस्त्राल : स्वत्वाचा शोध तनवी जगदाळे १० ऑगस्ट २०२१

"मी कविता लिहिते, कारण ती एक उफाळून येणारी प्रेरणा असते; ती आज्ञा पाळावीच लागते. नाहीतर ते म्हणजे गळ्यात दाटून येणारा झरा अडवणं होईल. जे अशक्यच असतं. वर्षानुवर्षे मी सेवा केली आहे त्या गीताची, जे अवतीर्ण होतं, जे गाडून टाकणं शक्य नसतं. मी जे अर्पण करते ते कोणाला मिळतं त्याला आता माझ्या दृष्टीने महत्त्व नाही. माझ्याहून श्रेष्ठ आणि खोल असं जे आहे, त्यापुढे लीन होऊनच मी स्वत:ला व्यक्त करते. मी केवळ ए…

बोरीबाभळी : ग्रामीण स्त्रीच्या वेदनांचा दस्तावेज रंजना वांबुरकर ३० जुलै २०२१

‘बोरीबाभळी उगाच जगती चंदन माथी कुठार’ - ‘बोरीबाभळी’ हे शीर्षक वाचल्याबरोबर ग. दि. माडगूळकर यांच्या या ओळी आठवतात. ज्यांची कुठलीही निगा राखली जात नाही, ज्या कुठेही रानावनात रस्त्याच्या कडेला उगवतात, वाढतात आणि मोठया होऊन तशाच ऊन, वारा, धूळ-माती खात जगत राहतात अशा बोरीबाभळी. ना त्यांना देखणे रूप, ना कुठला सुवास, ना त्या कोणा पांथस्थाला सावली देऊ शकत. रावसाहेब रंगनाथ बोराडे लिखित ‘बोरीबाभळी’ या कथासं…

‘डिस्ग्रेस’ : अधःपतनाचे आख्यान विलास साळुंके २१ जुलै २०२१

दक्षिण आफ्रिकेचे नोबेल पारितोषिक विजेते लेखक जे. एम. कुट्से यांच्या ‘डिस्ग्रेस’ या कादंबरीला १९९९ चे मॅनबुकर हे नामांकित पारितोेषिक मिळाले होते. दक्षिण आफ्रिकेतील वर्णद्वेषी राजवट आणि ती संपल्यानंतरची राजकीय, सामाजिक आणि सांस्कृतिक परिस्थिती यावर प्रकाश टाकणारे कथात्म साहित्य कुट्से यांनी लिहिले. त्याबद्दल एका समीक्षकाने म्हटले आहे की, कुट्से स्वत:बद्दल खोटे बोलत नाहीत आणि मानवाच्या आजच्या स्थितीब…

डांची (सांडणी) उपेंद्रनाथ अश्क १३ जुलै २०२१

पी. सिंकदर या लहान गावात बाकर या जाट मुसलमानाला आपल्या सामानाकडे लोभी नजरेने बघत असलेलं पाहून झाडाच्या सावलीमध्ये आराम करत असलेला नंदू चौधरी आपल्या मोठ्या आणि भेदक आवाजात ओरडला, “ए, ए काय करतो आहेस रे तिकडे?” हे म्हणत असताना त्याचा सहा फूट लांबीचा देह जो झाडाच्या सावलीमध्ये आराम करत पहुडला होता, तो खडबडून जागा झाला. त्याची छाती फुलून आली आणि बटणं तुटली असल्यामुळे, जाड्या-भरड्या खादीच्या कुर्त्यामध…

महत्त्वाचे दुवे